Το "ΟΧΙ": Μύθοι και αλήθειες

Αγαπητοί φίλοι,
Εθνική Εορτή σήμερα και μια καλή ευκαιρία να κάνουμε μια αναφορά στο "ΟΧΙ" και την ιστορία του.

Θα προσπαθήσω να ξεφύγω λίγο απ'τα κλισέ και τα επετειακά αφιερώματα που συναντά κανείς σε ΜΜΕ, social media κλπ. και να παρουσιάσω κάποια στοιχεία που θεωρώ ότι αξίζει κανείς να διαβάσει σήμερα.

1. Το τελεσίγραφο δεν άφηνε περιθώρια συμβιβασμού, ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος.

Γράφει στο βιβλίο του ο πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι ότι όταν στις 3.00 το πρωί παρέδωσε το τελεσίγραφο στον Μεταξά, ο Μεταξάς με χέρια που έτρεμαν και μάτια βουρκωμένα απάντησε "Allors c'est la guerre". Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Το τελεσίγραφο έδινε 3 ώρες στον Μεταξά να παραχωρήσει ελεύθερο πέρασμα στον Ιταλικό στρατό ώστε να καταλάβει "στρατηγικά σημεία επί του Ελληνικού εδάφους". Όταν ο Μεταξάς ζήτησε από τον Γκράτσι να του διευκρινίσει τουλάχιστον ποιά ήταν τα σημεία που ήθελε η Ιταλική κυβέρνηση, ο Γκράτσι του απάντησε ότι δεν είχε ιδέα. Κι αν όλα αυτά δεν είναι αρκετά, αξίζει να σημειωθεί ότι η επίθεση των Ιταλών ξεκίνησε πριν ακόμα εκπνεύσει το τελεσίγραφο, στις 5.30 το πρωί. Ο πόλεμος ήταν προαποφασισμένος και προσχεδιασμένος από πολύ πριν, κι ο Μεταξάς φυσικά το γνώριζε.

Το "Όχι" δεν ειπώθηκε ποτέ, ήταν ένα σύνθημα που εμφανίστηκε στον Τύπο το πρωινό της 30ης Οκτωβρίου. Ήταν πόλεμος απ'την πρώτη στιγμή.

2. Η Ελλάδα δεν πολέμησε εναντίον του φασισμού. Πολέμησε στο πλευρό των Άγγλων.

Στην ιστορική συνέντευξη που έδωσε ο Μεταξάς στους αρχισυντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων την 30η Οκτωβρίου 1940 αναφέρθηκε πρώτα στους λόγους που δεν εντάχθηκε στον άξονα. Προφανώς και δεν αναφέρει πουθενά ως λόγο την αντίθεσή του στις φασιστικές/ναζιστικές πολιτικές και καθεστώτα. Εξάλλου και το μεταξικό καθεστώς είχε μεγάλες ομοιότητες με τα φασιστικά καθεστώτα, ειδικά Ισπανίας και Πορτογαλίας. Οι λόγοι που αναφέρει είναι οι εδαφικές παραχωρήσεις που αξίωναν οι Ιταλοί και οι Βούλγαροι, αλλά και ο κίνδυνος ενός νέου εθνικού διχασμού. Και μετά είπε:

"Ηδη μετά την άδικον επίθεσιν της Ιταλίας, η πολιτική την οποίαν ακολουθώ είναι η πολιτική του αειμνήστου Βενιζέλου. Διότι είναι η πολιτική του συνταυτισμού της Ελλάδος με την τύχην της δυνάμεως, διά την οποίαν η θάλασσα είναι ανέκαθεν όπως είναι και διά την Ελλάδα, όχι το εμπόδιον που χωρίζει, αλλά η υγρά λεωφόρος που συνδέει... Διά την Ελλάδα η Αγγλία είναι η φυσική φίλη και επανειλημμένως εδείχθη προστάτρια, ενίοτε δε η μόνη προστάτρια. H νίκη θα είναι και δεν ημπορεί παρά να είναι δική μας. Θα είναι νίκη του αγγλοσαξωνικού κόσμου, απέναντι του οποίου η Γερμανία η οποία αφού έως τώρα δεν ηδυνήθη να επιτύχη οριστικόν αποτέλεσμα, είναι καταδικασμένη να συντριβή."

3. Οι Ιταλοί δεν ήταν δειλοί. Είχαν κακή ηγεσία και ανώτερο ποιοτικά αντίπαλο.

Ο μύθος των "μακαρονάδων" που κατουριώντουσαν μόλις άκουγαν τους Έλληνες να φωνάζουν "Αέρα" είναι ακριβώς αυτό, ένας μύθος. Οι Ιταλοί πολέμησαν με φανατισμό και αυταπάρνηση, άφησαν δε χιλιάδες νεκρών στα βουνά της Ηπείρου. Οι λόγοι που έχασαν ήταν άλλοι, όχι η δειλία τους.

Η Ιταλική ηγεσία περίμενε πως η Ελλάδα θα ήταν εύκολη λεία. Διαιρεμένη και απροετοίμαστη. Η Ελλάδα ήταν ακριβώς το αντίθετο. Ενωμένη όπως ποτέ άλλοτε και εξαιρετικά προετοιμασμένη.

4. Οι Αλβανοί πολέμησαν στο πλευρό της Ιταλίας

Έχει τεκμηριωθεί ιστορικά ότι η άποψη πως μόνο λίγοι αλβανοί υποχρεώθηκαν απ'τους Ιταλούς να πολεμήσουν εναντίον της Ελλάδας είναι ψευδής. Οι Αλβανοί εθελοντές στο πλευρό των ιταλών ήταν χιλιάδες, κυρίως Τσαμουριώτες και Κοσοβάροι. Σκοπός τους ήταν να προσαρτήσουν την Θεσπρωτία και με αυτό το σκεπτικό συνεργάστηκαν όχι μόνο με τους Ιταλούς αλλά και με τους Γερμανούς όταν οι Ιταλοί συνθηκολόγησαν. Στις σημερινές εκδηλώσεις σπάνια ακούμε κάτι για τους Αλβανούς. Λογικό θα πει κανείς γιατί έκτοτε έχουν γίνει πολλά για να επουλωθούν οι σχέσεις. Καλό είναι όμως και να γνωρίζουμε.

5. Γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου ήδη από την πρώτη επέτειο το 1941, κυρίως χάρη στο ΕΑΜ.

Ω ναι, ο λόγος που γιορτάζουμε την αρχή του πολέμου κι όχι την λήξη δεν είναι ούτε για να εξωραΐσουμε το μεταξικό καθεστώς και τον Μεταξά (όπως λένε κάποιοι), ούτε επειδή με την απελευθέρωση ήρθαν Δεκεμβριανά, Βάρκιζες κλπ.

Είναι επειδή γιορτάζαμε την αντίσταση του λαού μας πολύ πριν τελειώσει ο πόλεμος. 

Το '41, ένα νεογέννητο ΕΑΜ στην ιδρυτική του προκήρυξη στις 10/10/41 καλεί σε "εθνικό ξεκίνημα με κάθε είδους εκδηλώσεις την 28η Οκτωβρίου". Το '42 και το '43 έγιναν μεγάλες εκδηλώσεις από την ΕΠΟΝ και την ΠΕΑΝ με τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους να απαντούν με εκτελέσεις, φυλακίσεις, καταστροφές. 

Τέλος στην ελεύθερη πια Αθήνα το '44 η 28η Οκτωβρίου εορτάστηκε με κάθε επισημότητα, και τότε, πριν τα Δεκεμβριανά, ο Γ. Παπανδρέου στο διάγγελμά του είπε: "Ελεύθεροι πανηγυρίζομεν την 4ην επέτειον της 28ης Οκτωβρίου. Η Κυβέρνησις την αναγόρευσεν Εθνικήν Εορτήν, ομότιμον προς την 25ην Μαρτίου 1821. Διότι ανάλογος υπήρξεν η δοκιμασία και η δόξα του Εθνους... ΄Εκτοτε ο λαός εβυθίσθη εις τα ανείπωτα δεινά της δουλείας, αλλά η ψυχή του έμεινε αδούλωτος και εξηκολούθησε τον αγώνα..."

Και σήμερα ακόμα, εμείς οι Έλληνες, διαθέτοντας μία μακρά αντιστασιακή παράδοση, έχουμε κάθε λόγο και κάθε δικαίωμα για εορτάζουμε το ΟΧΙ, την αντίσταση και τον αγώνα για την ελευθερία, ανεξαρτήτως συνεπειών. Εορτάζουμε τον αγώνα και τις θυσίες και όχι απαραιτήτως τη νίκη. Τιμούμε δε όσους σκοτώθηκαν για την ελευθερία και όσους έχασαν την σωματική τους ακεραιότητα, αγωνιζόμενοι και θυσιαζόμενοι για όλους εμάς.